Του Βαγγέλη Στεργιόπουλου
Μαρδοχαίος Φριζής : Ο θάνατος τού είχε στήσει καρτέρι στην Πρεμετή, στις 5 Δεκεμβρίου 1940
Ο ατρόμητος αντισυνταγματάρχης έφυγε έφιππος και περήφανος, πάνω στο λευκό άλογό του, στην πρώτη γραμμή, κυριολεκτικά στο πλευρό των παλικαριών του.
Ο συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής, πρώτος πεσών έλληνας αξιωματικός εβραϊκής καταγωγής στο Αλβανικό Μέτωπο, γεννήθηκε το 1893 στη Χαλκίδα.
Ήταν πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το 1916 αποφοίτησε από τη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών.
Ο Φριζής έλαβε μέρος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Ουκρανική Εκστρατεία (εκστρατεία στην Κριμαία) και στη Μικρασιατική Εκστρατεία.
Συνελήφθη από τον εχθρό στη Σμύρνη και παρέμεινε στην αιχμαλωσία επί μακρόν, επιλέγοντας να υπομείνει μαζί με τους συμμαχητές του την κοινή μοίρα και να αρνηθεί τη χείρα βοηθείας που έτειναν σε αυτόν οι ομόθρησκοί του, οι οποίοι είχαν κινητοποιηθεί για την απελευθέρωσή του διά της καταβολής λύτρων.
Κατά το Μεσοπόλεμο ο Φριζής υπηρέτησε στην Κρήτη και στο Δελβινάκι, όπου συνδέθηκε με το μητροπολίτη Ιωαννίνων και μετέπειτα αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σπυρίδωνα.
Κατά την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο αντισυνταγματάρχης Φριζής ήταν διοικητής του Υποτομέα Δελβινακίου της VIII Μεραρχίας.
Ήταν αυτός που, ως επικεφαλής του Αποσπάσματος Αώου, αναχαίτισε την ιταλική προέλαση, αντιπαρατάχθηκε επιτυχώς στην επίλεκτη μεραρχία αλπινιστών «Τζούλια» και συνέλαβε τους πρώτους ιταλούς αιχμαλώτους.
Χωρίς υπερβολή, τα επιτεύγματα του Φριζή τα πρώτα κρίσιμα εικοσιτετράωρα της ελληνοϊταλικής σύρραξης έθεσαν τα θεμέλια του μετέπειτα θριάμβου των ελληνικών όπλων.
«Αν η Ελλάς χάρισε την πρώτη νίκη στους συμμάχους, ο Φριζής χάρισε την πρώτη νίκη στα ελληνικά όπλα» έγραψε αργότερα ένας από τους επιτελείς της VIII Μεραρχίας.
Αξιοποιώντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό το δύσβατο εδαφικό ανάγλυφο, ο Φριζής πέρασε εν συνεχεία στην αντεπίθεση.
Κατάφερε να απελευθερώσει την Κόνιτσα και να εισέλθει υπό δυσμενέστατες καιρικές συνθήκες στα αλβανικά εδάφη.
Δυστυχώς, ο θάνατος τού είχε στήσει καρτέρι στην Πρεμετή, στις 5 Δεκεμβρίου 1940.
Ιταλικά αεροσκάφη έπληξαν εκείνη την αποφράδα ημέρα τις ελληνικές δυνάμεις στην περιοχή της Πρεμετής.
Ο ατρόμητος αντισυνταγματάρχης έφυγε έφιππος και περήφανος, πάνω στο λευκό άλογό του, στην πρώτη γραμμή, κυριολεκτικά στο πλευρό των παλικαριών του.
Τα οστά του αείμνηστου ήρωα, που έλαβε τιμητικώς μετά θάνατον το βαθμό του συνταγματάρχη, αναγνωρίστηκαν το 2002 στην Αλβανία και ενταφιάστηκαν ακολούθως στο νεκροταφείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης.
