Το.2007.διάφορα.σώματα.ειδικών,.όπως.η.Ευρωπαϊκή.Εταιρεία.Υπέρτα-
σης.-.Ευρωπαϊκή.Εταιρεία.Καρδιολογίας,.η.Αμερικανική.Ένωση.για.την.
Καρδιά.(American.Heart.Association).και.ο.Παγκόσμιος.Οργανισμός.Υγείας.
-.Διεθνής.Εταιρεία.Υπέρτασης,.δημοσίευσαν.νέες.κατευθυντήριες.οδηγίες.
για.την.υπέρταση..Η.σύνταξη.και.η.δημοσίευση.νέων.διεθνών.οδηγιών.
δικαιολογείται.από.την.πρόσφατη.δημοσίευση.πολλών.σημαντικών.με-
λετών,.αλλά.δεν.καταργεί.την.ανάγκη.σύνταξης.εθνικών.οδηγιών.που.να.
είναι.προσαρμοσμένες.στις.συνθήκες.που.επικρατούν.σε.κάθε.χώρα.ως.
προς.τους.παράγοντες.καρδιαγγειακού.κινδύνου.(επιπολασμός,.σχετιζό-
μενος.κίνδυνος,.ποσοστά.ρύθμισης),.τις.αντιλήψεις.και.τον.τρόπο.ζωής,.
τις.κοινωνικοοικονομικές.συνθήκες.και.τις.δυνατότητες.και.τη.δομή.των.
συστημάτων.δημόσιας.υγείας.
Aν.και.όλες.οι.κατευθυντήριες.οδηγίες.βασίζονται.στα.ίδια.δεδομένα,.είναι.
ενδιαφέρον.το.ότι.υπάρχουν.διαφορές.ανάμεσά.τους..Οι.διαφορές.αυτές.
μπορούν.να.αποδοθούν.όχι.μόνο.σε.διαφορές.στους.προαναφερθέντες.
ιδιαίτερους.χαρακτήρες.κάθε.περιοχής,.αλλά.και.σε.διαφορές.στη.φιλο-
σοφία,.τη.νοοτροπία.και.τις.αντιλήψεις.μεταξύ.των.συγγραφικών.ομάδων..
Η.αποσπασματική.παρουσίαση.διαφορετικών.κατευθυντήριων.οδηγιών.σε.
εκπαιδευτικές.συναντήσεις.οδηγεί.τους.κλινικούς.γιατρούς.σε.αβεβαιό-
τητα.ή.και.σύγχυση.ως.προς.την.ενδεδειγμένη.στρατηγική.που.πρέπει.να.
εφαρμόσουν.στους.ασθενείς.τους.στην.πράξη.
Η.Ελλάδα.διαφέρει.σε.πολλά.σημεία.από.άλλες.Ευρωπαϊκές.χώρες..O.
καρδιαγγειακός.κίνδυνος.είναι.μικρότερος.συγκριτικά.με.χώρες.της.Β..
Ευρώπης,.η.επίπτωση.των.καρδιαγγειακών.επεισοδίων.αυξάνει,.ενώ.στις.
περισσότερες.χώρες.μειώνεται,.η.χρήση.των.μετρήσεων.της.πίεσης.στο.
σπίτι.είναι.ευρύτατα.διαδεδομένη,.ώστε.να.λειτουργεί.ως.ένα.είδος.εθνικού.
προγράμματος.διάγνωσης.της.υπέρτασης.και.η.αντιμετώπιση.της.υπέρ-
τασης.γίνεται.κυρίως.από.ειδικευμένους.καρδιολόγους.και.παθολόγους.
και.λιγότερο.από.γενικούς.γιατρούς.του.συστήματος.υγείας..Είναι.λοιπόν,.
σκόπιμη.η.προσαρμογή.της.στρατηγικής.αντιμετώπισης.της.υπέρτασης.
στα.ιδιαίτερα.αυτά.εθνικά.χαρακτηριστικά.και.κατά.συνέπεια,.είναι.επιβε-
βλημένη.η.σύνταξη.εθνικών.οδηγιών.
Από.το 1988, η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Υπέρτασης εργάζεται
συστηματικά.για.την.ενημέρωση.των.γιατρών.στις.σύγχρονες.αντιλήψεις.
για.την.αντιμετώπιση.της.υπέρτασης..Το.2000,.μέλη.της.Εταιρείας.είχαν.
συμμετάσχει.στη.σύνταξη.των.πρώτων.κατευθυντήριων.οδηγιών.για.την.
υπέρταση.στη.χώρα.μας.με.πρωτοβουλία.του.Υπουργείου.Υγείας.και.
Πρόνοιας..Το.2005,.η.Εταιρεία.διατύπωσε.κατευθυντήριες.οδηγίες.για.
την.υπέρταση..Οι.οδηγίες.αυτές.κυκλοφόρησαν.σε.20.000.αντίγραφα.και.
ήταν.διαθέσιμες.στην.ιστοσελίδα.της.Εταιρείας.(www.hypertension.gr),.η.
οποία.έχει.δεχθεί.πάνω.από.20.000.επισκέψεις.
Οι.νέες.οδηγίες.που.ακολουθούν.συντάχθηκαν.με.σκοπό.να.κατευθύνουν.
τον.πολυάσχολο.κλινικό.γιατρό.στη.σύγχρονη.αντιμετώπιση.της.υπέρτα-
σης.με.βάση.τα.δεδομένα.των.μέχρι.σήμερα.δημοσιευμένων.μελετών..Η.
συγγραφική.ομάδα.επέλεξε.να.συντάξει.πρακτικές.οδηγίες,.στις.οποίες.
ο.γιατρός.μπορεί.εύκολα.και.γρήγορα.να.ανατρέξει.κατά.την.καθημερινή.
πράξη.άσκησης.της.ιατρικής.
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΦΕΛΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Τόσο.η.συστολική.όσο.και.η.διαστολική.αρτηριακή.πίεση.είναι.ισχυροί.και.
ανεξάρτητοι.παράγοντες.κινδύνου.για.καρδιαγγειακή.νόσο..Από.αρτηριακή.
πίεση.115/75.mmHg.(συστολική/διαστολική).και.πάνω,.για.κάθε.20.mmHg.
αύξησης.της.συστολικής.πίεσης,.ή.αντίστοιχα.10.mmHg.της.διαστολικής,.
διπλασιάζεται.ο.κίνδυνος.τόσο.για.θανατηφόρο.αγγειακό.εγκεφαλικό,.
όσο.και.για.στεφανιαίο.επεισόδιο..Σε.άτομα.άνω.των.50.ετών.η.συστολική.
πίεση.είναι.πολύ.ισχυρότερος.δείκτης.καρδιαγγειακού.κινδύνου.από.τη.
διαστολική..
Η.αντιυπερτασική.θεραπεία.μειώνει.τον.κίνδυνο.για.αγγειακό.εγκεφαλι-
κό.επεισόδιο.κατά.περίπου.40%,.για.στεφανιαία.νόσο.κατά.25%.και.για.
καρδιακή.ανεπάρκεια.κατά.50%..Η.μείωση.αυτή.αντιστοιχεί.σε.πλήρη.
εξουδετέρωση.του.κινδύνου.για.εγκεφαλικό.επεισόδιο.που.αποδίδεται.
στην.υπέρταση.και.κατά.2/3.εξουδετέρωση.του.αντίστοιχου.κινδύνου.για.
στεφανιαίο.επεισόδιο..Το.όφελος.της.θεραπείας.εξαρτάται.κυρίως.από.
τη.μείωση.της.πίεσης.και.λιγότερο.από.το.είδος.των.φαρμάκων..Όσο.με-
γαλύτερος.είναι.ο.καρδιακός.κίνδυνος.τόσο.μεγαλύτερο.είναι.το.όφελος.
της.θεραπείας..Σε.άτομα.με.μεγάλο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο.(με.πολλα-
πλούς.παράγοντες.καρδιαγγειακού.κινδύνου,.βλάβη.οργάνων-στόχων.ή.
καρδιαγγειακή.νόσο),.το.όφελος.της.θεραπείας.είναι.μεγαλύτερο.από.το.
αντίστοιχο.σε.άτομα.με.μικρό.κίνδυνο.
ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η.υπέρταση.είναι.εξίσου.συχνή.στη.
χώρα.μας.όσο.και.σε.άλλες.αναπτυγ-
μένες.χώρες.και.αφορά.περίπου.στο.
25%.του.πληθυσμού.των.ενηλίκων..Τα.
ποσοστά.διάγνωσης,.θεραπείας.και.
ρύθμισης.της.υπέρτασης.στη.χώρα.
μας. (σχήμα. 1). είναι. παρόμοια. με.
αντίστοιχα.ερευνών.σε.πληθυσμούς.
άλλων.αναπτυγμένων.χωρών..Πολλοί.
αγνοούν.ότι.έχουν.αυξημένη.πίεση,.
αλλά.και.από.αυτούς.που.το.γνωρί-
ζουν.λίγοι.επιτυγχάνουν.ικανοποιητική.
ρύθμιση..Το.ποσοστό.καλής.ρύθμισης,.
Ποσοστά.διάγνωσης,.θερα-
πείας.και.ρύθμισης.της.υπέρτασης.σε.
μελέτες.στην.Ελλάδα.
Υπό.θεραπεία.
αρρύθμιστοι
25%
Διαγνωσμένοι
χωρίς
θεραπεία
10%
Υπό.θεραπεία..
ρυθμισμένοι
25%
Αδιάγνωστοι
40%
τόσο.στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό συνήθως δεν υπερβαίνει το 25%
του.συνόλου.των.υπερτασικών..Άρα,.και.στη.χώρα.μας.υπάρχουν.μεγάλα.
περιθώρια.τόσο.για.τη.μείωση.των.περιπτώσεων.αδιάγνωστων.υπερτασι-
κών,.όσο.και.για.την.αποτελεσματικότερη.αντιμετώπισή.τους.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ
Η.ταξινόμηση.της.αρτηριακής.πίεσης.για.τους.ενήλικες.φαίνεται.στον.
πίνακα.1..Η.ταξινόμηση.αυτή.βασίζεται.σε.μετρήσεις.της.πίεσης.σε.του-
λάχιστον.2.επισκέψεις.στο.ιατρείο,.με.τουλάχιστον.2.μετρήσεις.σε.κάθε.
επίσκεψη.μετά.από.λίγα.λεπτά.ανάπαυσης.σε.καθιστή.θέση.
Στις.Εθνικές.Αμερικανικές.Οδηγίες.για.την.Υπέρταση.(JNC-7,.2003),.τιμές.
αρτηριακής.πίεσης.120-139/80-89.mmHg.χαρακτηρίζονται.ως.“προϋπέρτα-
ση”,.επειδή.συνδέονται.με.μεγαλύτερη.πιθανότητα.εμφάνισης.υπέρτασης.
αλλά.και.μεγαλύτερο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο.συγκριτικά.με.χαμηλότερες.
τιμές.πίεσης..Η.υιοθέτηση.του.όρου.αυτού.που.αφορά.σε.μεγάλο.μέρος.
του.γενικού.πληθυσμού,.στοχεύει.στην.ευρύτερη.εφαρμογή.μη.φαρμακευ-
τικών.μέσων.για.την.καθυστέρηση.της.εμφάνισης.της.υπέρτασης.και.στη.
στενότερη.παρακολούθηση.για.την.έγκαιρη.έναρξη.θεραπείας..
Πίνακας 1..Ταξινόμηση.της.αρτηριακής.πίεσης.και.της.υπέρτασης.(mmHg)
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΣΥΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗ
Άριστη.αρτηριακή.πίεση. <120. και.. <80
Φυσιολογική.αρτηριακή.πίεση. 120–129. και/ή.. 80–84
Οριακή.αρτηριακή.πίεση. 130–139. και/ή.. 85–89
Υπέρταση
Στάδιο.1. 140–159. και/ή.. 90–99
Στάδιο.2. 160–179. και/ή. 100–109
Στάδιο.3. 180. και/ή. 110
Μεμονωμένη.συστολική. 140. και. <90
Ταξινόμηση της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης-Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας 2007
ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ – ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η.αυξημένη.αρτηριακή.πίεση.σπάνια.προκαλεί.συμπτώματα..Τα.συμπτώ-
ματα,.όταν.υπάρχουν,.οφείλονται.στις.βλάβες.των.οργάνων-στόχων.που.
συνήθως.επέρχονται.μετά.από.πολλά.χρόνια..Επομένως,.η.διάγνωση.της.
υπέρτασης.βασίζεται.αποκλειστικά.στη.μέτρηση.της.αρτηριακής.πίεσης..
Επειδή,.τόσο.στα.φυσιολογικά.όσο.και.στα.υπερτασικά.άτομα,.η.αρτηριακή.
πίεση.παρουσιάζει.μεγάλη.μεταβλητότητα,.για.τη.διάγνωση.της.υπέρτασης.
πρέπει.να.προσδιοριστεί.η.“συνήθης”.αρτηριακή.πίεση.του.ατόμου,.πράγμα.
που.απαιτεί.την.τήρηση.ορισμένων.κανόνων.
Η.μέτρηση.της.αρτηριακής.πίεσης.στο.ιατρείο.κατά.κανόνα.γίνεται.με.
στηθοσκοπική.τεχνική.και.υδραργυρικό.πιεσόμετρο,.η.καλή.λειτουργία.του.
οποίου,.πρέπει.να.ελέγχεται.ανά.6μηνο..Οι.διαστάσεις.του.αεροθαλάμου.
της.περιχειρίδας.πρέπει.να.είναι.ανάλογες.με.την.περίμετρο.του.βραχίονα.
του.εξεταζομένου.(το.μήκος.του.αεροθαλάμου.να.καλύπτει.80-100%.της.
περιμέτρου.του.βραχίονα)..Δύο.περιχειρίδες,.μία.με.αεροθάλαμο.23×13.
cm.(για.περίμετρο.βραχίονα.23-29.cm).και.μία.δεύτερη.με.αεροθάλαμο.
28×15.cm.(για.βραχίονα.28-35.cm).είναι.επαρκείς.για.τις.περισσότερες.
περιπτώσεις..Σε.βραχίονα.<23.cm.χρειάζεται.μικρότερη.περιχειρίδα.και.σε.
>35.cm.μεγαλύτερη..Ακατάλληλη.περιχειρίδα.(μικρότερη.ή.μεγαλύτερη).
οδηγεί.σε.αναξιόπιστη.μέτρηση..
Ο.εξεταζόμενος.κάθεται.ήρεμος.για.λίγα.λεπτά.με.το.βραχίονα.υποστη-
ριζόμενο.και.την.περιχειρίδα.τοποθετημένη.στο.ύψος.της.καρδιάς.και.
στη.συνέχεια.γίνονται.2-3.μετρήσεις.με.μεσοδιάστημα.1.λεπτού..Η.απο-
συμπίεση.της.περιχειρίδας.γίνεται.με.ρυθμό.2.mmHg.ανά.δευτερόλεπτο..
Ως.συστολική.πίεση.καταγράφεται.το.σημείο.εμφάνισης.των.ρυθμικών.
ήχων.(ήχος.I).και.ως.διαστολική.το.σημείο.εξαφάνισής.τους.(ήχος.V)..Σε.
περιπτώσεις.όπου.ο.ρυθμικός.ήχος.ακούγεται.μέχρι.το.0.mmHg,.για.τον.
προσδιορισμό.της.διαστολικής.πίεσης.χρησιμοποιείται.το.σημείο.εξα-
σθένισης.των.ήχων.(ήχος.IV,.συχνό.στην.εγκυμοσύνη,.τα.παιδιά.και.τις.
μεγάλες.ηλικίες)..Σε.άτομα.υπό.θεραπεία.γίνεται.μέτρηση.και.σε.όρθια.
θέση.(ιδίως.στους.διαβητικούς.και.τους.ηλικιωμένους).για.το.ενδεχόμενο.
ορθοστατικής.υπότασης.
Αν.και το υδραργυρικό πιεσόμετρο είναι το πιο αξιόπιστο, η χρήση του
προοδευτικά.περιορίζεται.για.περιβαλλοντικούς.λόγους..Σε.μερικές.Ευ-
ρωπαϊκές.χώρες.έχει.ήδη.απαγορευθεί.η.χρήση.υδραργυρικών.συσκευών.
στα.νοσοκομεία..Επιπλέον,.η.στηθοσκοπική.τεχνική.μέτρησης.της.πίεσης.
συνήθως.δεν.εφαρμόζεται.σωστά..Τα.μεταλλικά.πιεσόμετρα.είναι.λιγότερο.
αξιόπιστα.και.πρέπει.να.ελέγχονται.τακτικά..Η.αξιοπιστία.τους.μπορεί.να.
μειωθεί.με.τη.χρήση,.χωρίς.αυτό.να.γίνει.αντιληπτό..Τα.τελευταία.χρόνια.
διατίθενται.στην.αγορά.μη.υδραργυρικά.(κυρίως.ηλεκτρονικά).πιεσόμετρα.
και.για.επαγγελματική.χρήση,.μερικά.από.τα.οποία.είναι.αξιόπιστα..
Για.τη.διάγνωση.της.υπέρτασης.συνήθως.απαιτούνται.επανειλημμένες.
μετρήσεις.της.πίεσης.σε.διαδοχικές.επισκέψεις..Στην.αρχική.εκτίμηση.
συνιστάται.η.μέτρηση.να.γίνεται.ταυτόχρονα.στους.δύο.βραχίονες.για.
τον.αποκλεισμό.μεγάλης.και.σταθερής.διαφοράς.στην.πίεση.(συστολική.
>20.mmHg.και/ή.διαστολική.>10.mmHg),.η.οποία.χρειάζεται.περαιτέρω.
διερεύνηση..Σε.περιπτώσεις.αυξημένης.πίεσης.στην.πρώτη.επίσκεψη,.
η.επιβεβαίωση.απαιτεί.μετρήσεις.σε.1-2.ακόμα.επισκέψεις.με.μεσοδι-
αστήματα.τουλάχιστον.μίας.εβδομάδας..Κατά.κανόνα,.η.διάγνωση.της.
υπέρτασης.και.η.απόφαση.για.έναρξη.αντιυπερτασικής.θεραπείας.δεν.
πρέπει.να.βασίζονται.σε.μετρήσεις.που.γίνονται.σε.μία.μοναδική.επίσκεψη..
Ακόμα.και.σε.άτομα.με.μεγάλη.αύξηση.της.αρτηριακής.πίεσης.(συστο-
λική/διαστολική.>180/110.mmHg),.υπάρχει.συνήθως.περιθώριο.μερικών.
ημερών.για.επανεκτίμηση.της.πίεσης.και.αξιολόγηση.της.περίπτωσης.πριν.
τεθεί.η.διάγνωση..Όσο.πιο.κοντά.στο.όριο.των.140/90.mmHg.βρίσκεται.η.
αρτηριακή.πίεση,.τόσο.πιο.πολλές.και.αραιότερες.επισκέψεις.χρειάζονται.
για.την.επιβεβαίωση.της.διάγνωσης..
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Ο.κίνδυνος.για.καρδιαγγειακό.νόσημα.δεν.εξαρτάται.μόνο.από.το.επίπεδο.
της.αρτηριακής.πίεσης,.αλλά.και.από.την.παρουσία.άλλων.παραγόντων.
καρδιαγγειακού.κινδύνου,.βλάβης.στα.όργανα-στόχους.ή.εγκατεστημένης.
καρδιαγγειακής.νόσου.(πίνακας.3,.σελ..11)..
Ανάλογα.με.το.στάδιο.της.υπέρτασης.και.τη.συνύπαρξη.άλλων.παραγόντων.
κινδύνου.τα.υπερτασικά.άτομα.διαχωρίζονται.σε.μικρού,.μέσου.ή.μεγάλου.
καρδιαγγειακού.κινδύνου.(πίνακας.2)..Άτομα.ίδιου.σταδίου.υπέρτασης,.
π.χ..σταδίου.1,.μπορεί.να.διατρέχουν.πολύ.διαφορετικό.κίνδυνο.(μικρό,.
μέσο.ή.μεγάλο).(πίνακας.2)..Ο.προσδιορισμός.του.συνολικού.κινδύνου.με.
βάση.τον.πίνακα.2.είναι.απαραίτητος.σε.κάθε.άτομο,.τόσο.στην.απόφαση.
για.έναρξη.θεραπείας.(σχήμα.2,.σελ..17).όσο.και.για.τον.καθορισμό.της.
πίεσης-στόχου.
Οι.κατηγορίες.ατόμων.με.μεγάλο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο,.οι.οποίοι.χρειά-
ζονται.επιθετικότερη.θεραπεία,.φαίνονται.στον.πίνακα.4.(σελ..11).
Πίνακας 2..Προσδιορισμός.του.συνολικού.καρδιαγγειακού.κινδύνου.ανάλογα.με.το.
στάδιο.της.υπέρτασης.και.τη.συνύπαρξη.άλλων.παραγόντων.κινδύνου.
ΟΡΙΑΚΗ
ΑΡΤ. ΠΙΕΣΗ
ΣΑΠ 130-139
ή ΔΑΠ 85-89
ΥΠΕΡΤΑΣΗ
ΣΤΑΔΙΟΥ 1
ΣΑΠ 140-159
ή ΔΑΠ 90-99
ΥΠΕΡΤΑΣΗ
ΣΤΑΔΙΟΥ 2
ΣΑΠ 160-179
ή ΔΑΠ 100-109
ΥΠΕΡΤΑΣΗ
ΣΤΑΔΙΟΥ 3
ΣΑΠ ≥180
ή ΔΑΠ ≥110
ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Χωρίς.άλλους.
παράγοντες.κινδύνου* ΜΙΚΡΟΣ ΜΙΚΡΟΣ ΜΕΣΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ
1-2.
παράγοντες.κινδύνου* ΜΙΚΡΟΣ ΜΕΣΟΣ ΜΕΣΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ
Τουλάχιστον.3.παράγοντες.
κινδύνου*,.ΒΟΣ#,..
σακχ..διαβήτης,.μεταβολικό.
σύνδρομο,.νεφρική.βλάβη+,
καρδιαγγειακή.νόσος+
ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ
ΣΑΠ: συστολική πίεση, ΔΑΠ: διαστολική πίεση, ΒΟΣ: βλάβη οργάνων-στόχων
Πίνακας 3..Παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση
* ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
# ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΗ ΒΛΑΒΗ
ΟΡΓΑΝΩΝ-ΣΤΟΧΩΝ
+ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ
Ή ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ
Οικογενειακό.ιστορικό.πρώι-
μης.καρδιαγγειακής.νόσου.
(Α<55.έτη,.Γ<65).
Ηλικία.(Α.>55.έτη,.Γ.>65)
Μεγάλη.διαφορική.πίεση.
(στους.ηλικιωμένους)
Κάπνισμα
LDL-χοληστερόλη..
(>130.mg/dl)
HDL-χοληστερόλη..
(A.<40,.Γ.<45.mg/dl)
Τριγλυκερίδια.(>150.mg/dl)
Σάκχαρο.νηστείας..
(>100.mg/dl)
Παθολογική.ανοχή.γλυκόζης.
Περίμετρος.μέσης..
Α.>102,.Γ.>88.cm
Υπερτροφία.αριστεράς.
κοιλίας.(σε.ΗΚΓ..
ή.υπερηχογράφημα)
Πάχυνση.τοιχώματος.
καρωτίδας.ή.πλάκα.
Αύξηση.κνημοβραχιόνι-
ου.δείκτη
Μικρή.αύξηση.κρεατινί-
νης.ή.μείωση.σπειραμα-
τικής.διήθησης
Αγγειακό.εγκεφαλικό.
επεισόδιο.(ισχαιμικό,.αι-
μορραγικό,.ή.παροδικό)
Καρδιακή.νόσος.(έμ-
φραγμα.μυοκαρδίου,.
στηθάγχη,.επαναγγείω-
ση.στεφανιαίων,.καρδι-
ακή.ανεπάρκεια)
Χρόνια.νεφρική.νόσος
Περιφερική.αρτηριο-
πάθεια
Αμφιβληστροειδοπάθεια.
σταδίου.ΙΙΙ.(αιμορραγίες.
και.εξιδρώματα).ή.ΙV.
(οίδημα.θηλής)
Τροποποίηση από κατευθυντήριες οδηγίες 2007 Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης-Ευρωπαϊκής
Εταιρείας Καρδιολογίας
Πίνακας 4..Υπερτασικά.άτομα.με.μεγάλο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο
Υπέρταση.σταδίου.3.ή.συστολική.πίεση.>160.mmHg.με.διαστολική.<70.mmHg
3.επιπρόσθετοι.παράγοντες.καρδιαγγειακού.κινδύνου.ή.μεταβολικό.σύνδρομο
Σακχαρώδης.διαβήτης
Ασυμπτωματική.βλάβη.οργάνων-στόχων.(υπερτροφία.αριστερής.κοιλίας,.
αθηρωμάτωση.καρωτίδων,.μικρολευκωματινουρία)
Xρόνια.νεφρική.νόσος.(πρωτεϊνουρία.ή.αύξηση.κρεατινίνης.ή.μειωμένη.κάθαρση.
κρεατινίνης.υπολογιζόμενη.με.τον.τύπο.Cockroft.Gault)
Καρδιαγγειακή.νόσος.(στεφανιαία.νόσος,.αγγειακό.εγκεφαλικό.επεισόδιο,.περιφερική.
αρτηριοπάθεια)
Τροποποίηση από κατευθυντήριες οδηγίες 2007 Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης-Ευρωπαϊκής
Εταιρείας Καρδιολογίας12
ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΛΕΥΚΗΣ ΜΠΛΟΥΖΑΣ (ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ
ΙΑΤΡΕΙΟΥ) ΚΑΙ ΣΥΓΚΑΛΥΜΜΕΝΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ
Η.υπέρταση.λευκής.μπλούζας.ορίζεται.ως.αυξημένη.πίεση.στο.ιατρείο.σε.
τουλάχιστον.3.επισκέψεις,.ενώ.εκτός.ιατρείου.(με.24ωρη.καταγραφή.της.
πίεσης.ή.με.μετρήσεις.στο.σπίτι).η.πίεση.είναι.φυσιολογική..Το.φαινόμενο.
είναι.συχνό,.ακόμα.και.σε.υπερτασικά.άτομα.που.υποβάλλονται.σε.θερα-
πεία.και.μπορεί.να.οδηγήσει.σε.υπερθεραπεία..
Τα.άτομα.με.υπέρταση.λευκής.μπλούζας.δεν.χρειάζονται.φαρμακευτική.
θεραπεία.υπό.την.προϋπόθεση.ότι.(1).η.διάγνωση.έχει.επιβεβαιωθεί,.(2).
δεν.υπάρχουν.ενδείξεις.προσβολής.οργάνων-στόχων.και.(3).ο.συνολικός.
καρδιαγγειακός.κίνδυνος.είναι.μικρός.
Επιβεβαίωση.της.διάγνωσης.γίνεται.μέσα.σε.διάστημα.μερικών.εβδομάδων.
ή.μηνών.με.επανάληψη.της.ίδιας.ή.της.άλλης.τεχνικής.(24ωρη.καταγραφή.
ή.μετρήσεις.στο.σπίτι)..Η.υπέρταση.λευκής.μπλούζας.αντιμετωπίζεται.με.μη.
φαρμακευτικά.μέσα.και.παρακολούθηση.1-2.φορές.το.χρόνο.με.μετρήσεις.
της.πίεσης.στο.ιατρείο.και.εκτός.ιατρείου..Στις.περισσότερες.περιπτώσεις,.
μετά.από.κάποιο.διάστημα.(συνήθως.μερικών.ετών).χρειάζεται.αντιυπερ-
τασική.θεραπεία.λόγω.αύξησης.της.πίεσης.και.εκτός.ιατρείου.
Τα.τελευταία.χρόνια.συζητείται.το.φαινόμενο.της.“συγκαλυμμένης”.υπέρ-
τασης.(masked.hypertension),.δηλαδή.φυσιολογική.πίεση.στο.ιατρείο.αλλά.
αυξημένη.εκτός.ιατρείου,.η.οποία.είναι.εξίσου.συχνή.με.την.υπέρταση.λευ-
κής.μπλούζας..Η.συγκαλυμμένη.υπέρταση.συνδέεται.με.βλάβη.οργάνων-
στόχων.και.αυξημένο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο.σχεδόν.όσο.και.η.αρρύθμιστη.
υπέρταση..Η.διάγνωση.τίθεται.με.24ωρη.καταγραφή.ή.με.μετρήσεις.στο.
σπίτι.και.χρειάζεται.επιβεβαίωση.με.την.ίδια.ή.την.εναλλακτική.τεχνική.σε.
διάστημα.μερικών.εβδομάδων.ή.μηνών..Αν.η.πίεση.εκτός.ιατρείου.παρα-
μένει.σταθερά.αυξημένη.συνιστάται.φαρμακευτική.θεραπεία.
ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ
Οι.μετρήσεις.της.αρτηριακής.πίεσης.στο.σπίτι.είναι.χρήσιμες.τόσο.στη.δι-
άγνωση.της.υπέρτασης.λευκής.μπλούζας.και.της.συγκαλυμμένης.υπέρτα-
σης.όσο.και.στη.μακροχρόνια.παρακολούθηση.ασθενών.υπό.θεραπεία..
Αξιόπιστες.μετρήσεις.στο.σπίτι.μπορεί.να.γίνουν.με.αξιόπιστο.υδραργυρι-
κό.ή.μεταλλικό.πιεσόμετρο.και.την.κλασική.στηθοσκοπική.τεχνική,.εφόσον.
έχει.προηγηθεί.σχολαστική.εκπαίδευση..Συνιστώνται,.όμως,.τα.αυτόματα.
ηλεκτρονικά.πιεσόμετρα.με.μνήμη.που.μετρούν.την.πίεση.στο.βραχίονα..
Για.τη.σωστή.χρήση.των.πιεσομέτρων.αυτών.χρειάζεται.λιγότερη.εκπαί-
δευση.και.οι.μετρήσεις.γίνονται.με.αντικειμενικό.τρόπο..Δυστυχώς,.λίγα.
από.τα.ηλεκτρονικά.πιεσόμετρα.που.κυκλοφορούν.στην.αγορά.έχουν.
ελεγχθεί.με.την.ενδεδειγμένη.μεθοδολογία.και.είναι.αξιόπιστα..Τα.πιεσό-
μετρα.καρπού.είναι.λιγότερο.αξιόπιστα.και.δεν.συνιστώνται..Πληροφορίες.
για.την.αξιοπιστία.των.πιεσομέτρων.είναι.διαθέσιμες.στο.διαδίκτυο.(www.
dableducational.org.ή.www.hypertension.gr)..Τα.ηλεκτρονικά.πιεσόμετρα.
βραχίονα.που.έχουν.υποβληθεί.στον.ενδεδειγμένο.έλεγχο.αξιοπιστίας.και.
αποδείχθηκαν.αξιόπιστα.φαίνονται.στον.πίνακα.9.(σελ..38).
Για.τη.μακροχρόνια.παρακολούθηση.της.πίεσης.σε.άτομα.υπό.θεραπεία,.
1-2.μετρήσεις.της.πίεσης.την.εβδομάδα.είναι.συνήθως.αρκετές..Πριν.
από.κάθε.επίσκεψη.στο.ιατρείο.συνιστάται.να.γίνονται.μετρήσεις.για.7.
εργάσιμες.μέρες.(διπλές.μετρήσεις.μετά.από.5.λεπτά.ανάπαυσης.σε.
καθιστή.θέση,.το.πρωί.πριν.από.τη.λήψη.των.φαρμάκων.και.το.απόγευμα).
σε.διάστημα.1-2.εβδομάδων.και.να.υπολογίζεται.ο.μέσος.όρος..Οι.μετρή-
σεις.της.πρώτης.μέρας.είναι.συνήθως.υψηλότερες.και.ασταθείς.και.δεν.
χρησιμοποιούνται.στον.υπολογισμό.του.μέσου.όρου..
Μέσος.όρος.πίεσης.στο.σπίτι.≥135/85.mmHg.υποδηλώνει.υπέρταση,.
ενώ.<130/85.mmHg.φυσιολογική.πίεση.(ενδιάμεσες.τιμές.είναι.οριακές).
(πίνακας.5,.σελ..14)..
Καθημερινή.μέτρηση.της.πίεσης.και.αλλαγές.στη.θεραπεία.ως.αποτέλεσμα.
μεμονωμένων.μετρήσεων.πρέπει.να.αποφεύγονται..
24ΩΡΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ
Η.κύρια.ένδειξη.της.24ωρης.καταγραφής.είναι.η.διάγνωση.της.υπέρτασης.
λευκής.μπλούζας.(μεμονωμένης.υπέρτασης.ιατρείου)..Άλλες.ενδείξεις.
είναι:.συγκαλυμμένη.υπέρταση,.οριακή.υπέρταση.σε.άτομα.με.μικρό.καρδι-
αγγειακό.κίνδυνο,.ανθεκτική.υπέρταση,.ασυνήθιστη.μεταβλητότητα.της.πίε-
σης.και.συμπτώματα.υπότασης.σε.άτομα.υπό.αντιυπερτασική.θεραπεία..
Τα.διαγνωστικά.όρια.για.την.αξιολόγηση.της.24ωρης.καταγραφής.φαί-
νονται.στον.πίνακα.5..Η.πιο.αξιόπιστη.παράμετρος.είναι.η.μέση.τιμή.του.
24ώρου..Οριακές.τιμές.θεωρούνται.αβέβαιες.και.στις.περιπτώσεις.αυτές.
προτείνεται.η.χρησιμοποίηση.άλλων.μεθόδων.για.τη.λήψη.αποφάσεων,.
όπως.η.αξιολόγηση.βλάβης.οργάνων-στόχων.(π.χ..με.υπερηχοκαρδιο-
γράφημα),.η.εκτίμηση.του.συνολικού.καρδιαγγειακού.κινδύνου.και.οι.
μετρήσεις.της.πίεσης.στο.σπίτι..Το.φορτίο.πίεσης.(ποσοστό.μετρήσεων.
με.τιμές.>135/85.mmHg.για.την.ημέρα.και.>120/70.mmHg.για.τη.νύχτα),.
αν.και.υπολογίζεται.από.τα.περισσότερα.προγράμματα.των.συσκευών.
24ωρης.καταγραφής,.συνήθως.δεν.χρησιμοποιείται..Τιμές.φορτίου.<15%.
θεωρούνται.μάλλον.φυσιολογικές,.>30%.μάλλον.παθολογικές.και.ενδιά-
μεσες.τιμές.οριακές..
Πολλές.από.τις.διαθέσιμες.στην.αγορά.συσκευές.για.24ωρη.καταγραφή.
δεν.έχουν.ελεγχθεί.με.την.ενδεδειγμένη.μεθοδολογία.ή.αποδείχθηκαν.
αναξιόπιστες..Πληροφορίες.για.την.αξιοπιστία.των.συσκευών.είναι.διαθέ-
σιμες.στο.διαδίκτυο.(www.dableducational.org.ή.www.hypertension.gr)..
Οι.συσκευές.που.έχουν.ελεγχθεί.και.αποδείχθηκαν.αξιόπιστες.φαίνονται.
στον.πίνακα.9.(σελ..38).
Πίνακας 5..Διαγνωστικά.όρια.για.την.αξιολόγηση.μετρήσεων.της.πίεσης.στο.σπίτι.
και.με.24ωρη.καταγραφή.(mmHg)
ΣΠΙΤΙ 24ΩΡΟ ΗΜΕΡΑ+ ΝΥΧΤΑ+
Μάλλον.φυσιολογική τιμή#. <130/85. <125/80. <130/85. <120/70
Οριακές τιμές*. 130-135/85. 125-130/80. 130-135/85. 120/70
Μάλλον παθολογική.τιμή#. >135/85. >130/80. >135/85. >120/70
# Οι τιμές είναι ενδεικτικές και όχι αποδεικτικές της διάγνωσης.
+ Τα διαστήματα ημέρας, νύχτας ορίζονται με βάση το ωράριο ύπνου του κάθε αρρώστου.
* Συνιστάται η χρησιμοποίηση άλλων μεθόδων για την ασφαλή διάγνωση.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Η.σχολαστική.λήψη.οικογενειακού.και.ατομικού.ιστορικού.καθώς.και.η.προ-
σεκτική.κλινική.εξέταση.είναι.απαραίτητες.σε.όλα.τα.άτομα.με.αυξημένη.
πίεση,.με.σκοπό.την.αξιολόγηση.όλων.των.παραγόντων.καρδιαγγειακού.
κινδύνου,.την.ανίχνευση.ασυμπτωματικής.βλάβης.ή.νόσου.στα.όργανα-στό-
χους.(στεφανιαία.νόσος,.εγκεφαλικό.επεισόδιο,.περιφερική.αρτηριοπάθεια,.
νεφρική.βλάβη).και.τη.διάγνωση.δευτεροπαθούς.υπέρτασης..Χρειάζονται.
επίσης.πληροφορίες.για.τον.τρόπο.ζωής,.το.κάπνισμα,.τη.χρήση.αλκοόλ.
και.αλατιού,.τη.σωματική.δραστηριότητα.και.τη.χρήση.φαρμάκων..Η.βυ-
θοσκόπηση.είναι.απαραίτητη.σε.περιπτώσεις.μεγάλης.αύξησης.της.πίεσης.
για.τον.αποκλεισμό.της.κακοήθους.υπέρτασης,.αλλά.και.σε.νέα.άτομα.για.
τη.διαπίστωση.πρώιμων.αρτηριοσκληρυντικών.βλαβών..
Στις.περισσότερες.περιπτώσεις.οι.απαραίτητες.εργαστηριακές.εξετάσεις.
είναι:.σάκχαρο,.ολική,.HDL.και.LDL.χοληστερόλη,.τριγλυκερίδια,.κρεατι-
νίνη,.ουρικό.οξύ,.κάλιο,.νάτριο,.γενική.αίματος,.γενική.εξέταση.ούρων.και.
ηλεκτροκαρδιογράφημα..Συνιστάται.ο.υπολογισμός.της.κάθαρσης.κρεα-
τινίνης.μέσω.της.εξίσωσης.Cockroft-Gault*..Εξετάσεις.για.την.αποκάλυψη.
ασυμπτωματικής.βλάβης.οργάνων-στόχων.(υπερηχογράφημα.καρδιάς.
και.καρωτίδων,.μέτρηση.μικρολευκωματινουρίας).είναι.χρήσιμες,.κυρίως.
σε.περιπτώσεις.με.αμφιβολία.για.την.αναγκαιότητα.της.θεραπείας.(π.χ..
οριακές.τιμές.πίεσης.ή.υπέρταση.λευκής.μπλούζας)..Άλλες.ειδικότερες.
εξετάσεις.χρειάζονται.σε.ασθενείς.με.πιθανή.καρδιαγγειακή.νόσο.ή.όταν.
υπάρχει.υποψία.δευτεροπαθούς.υπέρτασης..
* Εξίσωση Cockroft-Gault για τον υπολογισμό της κάθαρσης κρεατινίνης
Κάθαρση.κρεατινίνης.(ml/min) = (140.-.ηλικία).×.βάρος.σώματος.(kg).
#.
72.×.κρεατινίνη.ορού.(mg/dl)
# × 0,85 στις γυναίκες
ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗ
Στους.ενηλίκες.υπερτασικούς.η.συχνότητα.της.δευτεροπαθούς.υπέρτασης.
δεν.υπερβαίνει.το.5%..Συχνότερα.αίτια.είναι.η.χρόνια.νεφρική.νόσος,.η.
άπνοια.στον.ύπνο,.η.νεφραγγειακή.υπέρταση.λόγω.στένωσης.νεφρικής.
αρτηρίας.(συνήθως.αθηρωματικής.αιτιολογίας).και.λιγότερο.συχνά.ο.πρω-
τοπαθής.αλδοστερονισμός..Άλλα.αίτια.όπως.το.σύνδρομο.Cushing,.η.
στένωση.του.ισθμού.της.αορτής.και.το.φαιοχρωμοκύττωμα.είναι.σπάνια.
Φάρμακα.(μη.στεροειδή.αντιφλεγμονώδη,.αντισυλληπτικά,.ερυθροποιητίνη,.
κυκλοσπορίνη,.αποσυμφορητικά.ρινός,.κορτικοειδή).και.ουσίες.(κοκαΐνη).
μπορεί.να.προκαλέσουν.αύξηση.της.πίεσης.
Το.ιστορικό,.η.κλινική.εξέταση.και.οι.απλές.εργαστηριακές.εξετάσεις.
μπορεί.να.θέσουν.υπόνοια.δευτεροπαθούς.υπέρτασης..Πολύ.αυξημένη.
αρτηριακή.πίεση,.αιφνίδια.εμφάνιση.της.υπέρτασης.και.ανθεκτική.υπέρ-
ταση.μπορεί.επίσης.να.υποκρύπτουν.δευτεροπαθή.υπέρταση..
Έλεγχος.για.δευτεροπαθή.υπέρταση.χρειάζεται.μόνο.σε.λίγες.επιλεγμένες.
περιπτώσεις..Ο.έλεγχος.αυτός.μπορεί.να.είναι.πολύπλοκος.και.δαπανηρός.
και.να.συνεπάγεται.ταλαιπωρία.για.τον.ασθενή..Για.το.λόγο.αυτό.πρέπει.
να.γίνεται.μόνο.από.ειδικούς.
ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΕΝΑΡΞΗ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Η.απόφαση.για.έναρξη.φαρμακευτικής.θεραπείας.λαμβάνεται.σε.συνάρ-
τηση.με.το.επίπεδο.του.συνολικού.καρδιαγγειακού.κινδύνου.που.διατρέχει.
κάθε.ασθενής..Συνεπώς,.για.κάθε.στάδιο.υπέρτασης.η.απόφαση.για.πα-
ρέμβαση.καθορίζεται.από.το.αν.ο.συνολικός.καρδιαγγειακός.κίνδυνος.είναι.
μικρός,.μέτριος.ή.μεγάλος.(πίνακας.2,.σελ..10.και.σχήμα.2,.σελ..17).
Σε.υπερτασικά.άτομα.με.μικρό.ή.μέσο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο,.προτείνε-
ται.παρακολούθηση.με.προσπάθεια.τροποποίησης.συνηθειών.ζωής.για.
3-12.μήνες.(ανάλογα.με.το.επίπεδο.του.κινδύνου).πριν.από.την.έναρξη.
φαρμακοθεραπείας..Όσο.μικρότερος.είναι.ο.καρδιαγγειακός.κίνδυνος.
και.χαμηλότερη.η.αρτηριακή.πίεση.τόσο.μεγαλύτερο.πρέπει.να.είναι.και.
το.διάστημα.παρακολούθησης.πριν.από.την.έναρξη.θεραπείας.
Σε.άτομα.με.μεγάλο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο.(βλέπε.πίνακα.4,.σελ..11).προ-
τείνεται.έναρξη.αντιυπερτασικής.θεραπείας.σε.επίπεδα.πίεσης.>130/85.
mmHg,.αφού.επιβεβαιωθεί.η.αύξηση.της.πίεσης.σε.τουλάχιστον.2.επισκέ-
ψεις.σε.μερικές.εβδομάδες.(σχήμα.2).
•
ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ
(mmHg)
ΕΝΑΡΞΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Μικρός κίνδυνος*: Παρακολούθηση - αλλαγή τρό-
που ζωής για 6–12 μήνες. Έναρξη θεραπείας αν η
πίεση παραμένει ≥140/90 mmHg.
Μέσος κίνδυνος*: Παρακολούθηση - αλλαγή τρό-
που ζωής για 3–6 μήνες. Έναρξη θεραπείας αν η πί-
εση παραμένει ≥140/90 mmHg.
Μεγάλος κίνδυνος*: Επιβεβαίωση σε τουλάχιστον 2
επισκέψεις σε μερικές εβδομάδες και έναρξη θερα-
πείας.
Επιβεβαίωση σε τουλάχιστον 2 επισκέψεις σε μερικές
μέρες και έναρξη θεραπείας.
*Υπολογισμός κινδύνου με βάση τον πίνακα 2 (σελ. 11).
ΟΡΙΑΚΗ ΑΡΤ. ΠΙΕΣΗ
Συστολική 130-139
και/ή διαστολική 85-89
ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΑΔΙΟΥ 1
Συστολική 140-159
και/ή διαστολική 90-99
ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΑΔΙΟΥ 2
Συστολική 160-179
και/ή διαστολική 100-109
ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΤΑΔΙΟΥ 3
Συστολική ≥180
και/ή διαστολική ≥110
Μέσος κίνδυνος*: Παρακολούθηση - αλλαγή τρό-
που ζωής για 3–6 μήνες. Έναρξη θεραπείας αν η πί-
εση παραμένει ≥140/90 mmHg.
Μεγάλος κίνδυνος*: Επιβεβαίωση σε τουλάχιστον
2 επισκέψεις σε μερικές εβδομάδες και έναρξη θε-
ραπείας.
Έναρξη θεραπείας μόνο σε ασθενείς με μεγάλο καρ-
διαγγειακό κίνδυνο (βλέπε πίνακα 4) μετά από του-
λάχιστον 2 επισκέψεις σε 2-4 εβδομάδες.
Σχήμα 2..Απόφαση.για.έναρξη.θεραπείας.με.βάση.την.αρτηριακή.πίεση.και.το.
συνολικό.καρδιαγγειακό.κίνδυνο1
ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Γενικά,.σε.όλα.τα.υπερτασικά.άτομα.η.πίεση-στόχος.είναι.<140/90.
mmHg.
Σε.όλα.τα.άτομα.με.μεγάλο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο.(βλέπε.πίνακα.4,.σελ..
11),.η.πίεση-στόχος.είναι.<130/80.mmHg.
Στους.ηλικιωμένους.(>65.ετών),.η.πίεση-στόχος.είναι.όπως.και.στους.
νεότερους.υπερτασικούς.
Για.την.επίτευξη.των.παραπάνω.στόχων.στις.περισσότερες.περιπτώσεις.
χρειάζεται.συνδυασμός.φαρμάκων.και.συχνά.χρειάζονται.3.ή.και.περισσό-
τερα.φάρμακα.(κυρίως.σε.ασθενείς.με.νεφρική.βλάβη,.διαβήτη,.συστολική.
υπέρταση,.κ.λπ.).
Παράλληλα.με.την.υπέρταση.πρέπει.να.αντιμετωπίζονται.αποτελεσματικά.
και.οι.άλλοι.παράγοντες.καρδιαγγειακού.κινδύνου.(κάπνισμα,.υπερχολη-
στερολαιμία,.διαβήτης,.κ.λπ.).
ΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΜΕΣΑ – ΑΛΛΑΓΗ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ
Τα.μη.φαρμακευτικά.μέσα.είναι.χρήσιμα.σε.όλα.τα.υπερτασικά.άτομα,.
ανεξάρτητα.από.το.αν.υποβάλλονται.ή.όχι.σε.φαρμακευτική.αγωγή,.αλλά.
και.στα.άτομα.με.οριακή.υπέρταση..Με.την.αποτελεσματική.εφαρμογή.τους.
μπορεί.να.μειωθούν.οι.δόσεις.των.φαρμάκων.ή.και.σε.πολλές.περιπτώσεις.
να.καθυστερήσει.ή.να.αποφευχθεί.η.φαρμακευτική.θεραπεία..Τα.μέσα.αυτά.
έχουν.ευεργετική.επίδραση.όχι.μόνο.στη.μείωση.της.πίεσης,.αλλά.και.στην.
αντιμετώπιση.των.άλλων.παραγόντων.κινδύνου.(διαβήτης,.δυσλιπιδαιμία,.
παχυσαρκία)..Ωστόσο,.υπάρχει.δυσκολία.στη.μακροχρόνια.εφαρμογή.τους,.
γιατί.οι.υπερτασικοί.μειώνουν.την.προσπάθεια.μετά.από.κάποιο.χρονικό.
διάστημα..Υπενθύμιση.της.σημασίας.των.μη.φαρμακευτικών.μέσων.πρέπει.
να.γίνεται.σε.κάθε.επίσκεψη,.με.ιεράρχηση.της.έμφασης.σε.καθένα.απ’.
αυτά,.ανάλογα.με.την.περίπτωση.
Παρ’.ότι.το.κάπνισμα.επηρεάζει.λίγο.την.αρτηριακή.πίεση,.η.διακοπή.
του.αποτελεί.τον.πρώτο.στόχο.για.τους.υπερτασικούς.καπνιστές,.αφού.
αποτελεί.εξίσου.σημαντικό,.και.σε.μερικές.περιπτώσεις.σημαντικότερο,.
παράγοντα.κινδύνου.με.την.υπέρταση.
Για.τη.μείωση.της.πίεσης,.το.αποτελεσματικότερο.μη.φαρμακευτικό.μέσο,.
είναι.η.ελάττωση.του.σωματικού.βάρους.στους.υπέρβαρους.ή.παχύσαρ-
κους.υπερτασικούς..Ακόμα.και.μικρή.μείωση.του.βάρους.(5.kg).μπορεί.
να.βοηθήσει.στη.μείωση.της.πίεσης.και.τη.βελτίωση.άλλων.παραγόντων.
κινδύνου..
Άλλα.αποτελεσματικά.μέσα.για.τη.μείωση.της.πίεσης.είναι:.δίαιτα.πλού-
σια.σε.φρούτα,.λαχανικά,.άπαχα.γαλακτοκομικά,.κάλιο.και.ασβέστιο.και.
χαμηλή.περιεκτικότητα.σε.λιπαρά,.μείωση.της.πρόσληψης.αλατιού.με.
την.τροφή,.περιορισμός.της.κατανάλωσης.αλκοόλ.(το.πολύ.2-3.ποτά.την.
ημέρα.για.τους.άνδρες.και.1-2.για.τις.γυναίκες).και.συστηματική.σωματική.
άσκηση..
Αντιλήψεις.όπως,.ότι.οι.υπερτασικοί.δεν.πρέπει.να.καταναλώνουν.πορ-
τοκάλια.ή.καφέ,.ή.ότι.είναι.χρήσιμο.να.καταναλώνουν.σκόρδα.ή.σκευά-
σματα.σκόρδου,.αποτελούν.διαδεδομένους.μύθους.χωρίς.επιστημονική.
τεκμηρίωση.
ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ
Αν.δεν.υπάρχουν.ειδικές.ενδείξεις.θεραπείας,.η.επιλογή.του.πρώτου.
αντιυπερτασικού.φαρμάκου.δεν.έχει.τόσο.μεγάλη.σημασία,.επειδή.(α).
η.επίτευξη.άριστης.ρύθμισης.έχει.μεγαλύτερη.σημασία.στη.μείωση.του.
κινδύνου.και.(β).στις.περισσότερες.περιπτώσεις.χρειάζεται.συνδυασμός.
2-3.φαρμάκων.
Με.βάση.τα.θετικά.αποτελέσματα.μεγάλων.μελετών.επιβίωσης,.έναρξη.
θεραπείας.σε.άτομα.με.υπέρταση.χωρίς.μείζονες.επιπλοκές.μπορεί.να.
γίνει.με.θειαζιδικά.διουρητικά,.β-αποκλειστές,.αναστολείς.μετατρεπτικού.
ενζύμου.της.αγγειοτασίνης.(ΜΕΑ),.ανταγωνιστές.ασβεστίου.ή.ανταγωνι-
στές.υποδοχέων.αγγειοτασίνης..
Οι.β-αποκλειστές.δεν.θεωρούνται.από.όλους.φάρμακα.πρώτης.επιλογής,.
εκτός.όταν.υπάρχει.ειδική.ένδειξη.για.τη.χορήγησή.τους.(π.χ..έμφραγμα.
μυοκαρδίου,.καρδιακή.ανεπάρκεια,.στηθάγχη,.ταχυαρρυθμία)..Σε.άτομα.
με.μεταβολικό.σύνδρομο.ή.αυξημένο.κίνδυνο.εμφάνισης.διαβήτη,.οι.β-
αποκλειστές.κυρίως.σε.συνδυασμό.με.θειαζιδικά.διουρητικά.πρέπει.να.
αποφεύγονται,.εκτός.βέβαια.αν.υπάρχει.απόλυτη.ένδειξη..Επίσης,.στους.
ηλικιωμένους,.οι.β-αποκλειστές.είναι.λιγότερο.αποτελεσματικοί.από.άλλα.
αντιυπερτασικά.φάρμακα.πρώτης.γραμμής.τόσο.στη.μείωση.της.πίεσης.
όσο.και.την.καρδιαγγειακή.προστασία.
Άλλα.φάρμακα,.όπως.οι.α-αποκλειστές,.τα.κεντρικώς.δρώντα.αντιαδρενερ-
γικά.και.τα.αμέσως.δρώντα.αγγειοδιασταλτικά,.χρησιμοποιούνται.όταν.τα.
φάρμακα.πρώτης.γραμμής.δεν.επαρκούν.ή.δεν.είναι.καλά.ανεκτά..
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
– ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ
Στα.υπερτασικά.άτομα.συχνά.συνυπάρχουν.παθήσεις.που.επιβάλλουν.την.
επιλογή.συγκεκριμένης.κατηγορίας.αντιυπερτασικών.φαρμάκων..Η.επιλογή.
των.φαρμάκων.βασίζεται.στα.αποτελέσματα.μεγάλων.μελετών.που.έδειξαν.
ότι.η.χορήγησή.τους.βελτιώνει.την.πρόγνωση..Οι.βασικοί.κανόνες.της.εξατο-
μικευμένης.αντιυπερτασικής.θεραπείας.και.οι.απόλυτες.ενδείξεις.των.φαρ-
μάκων.φαίνονται.παρακάτω:
ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ
Οι.αναστολείς.ΜΕΑ,.οι.β-αποκλειστές.και.οι.ανταγωνιστές.υποδοχέων.
αγγειοτασίνης.είναι.φάρμακα.πρώτης.επιλογής..Οι.ανταγωνιστές.της.αλ-
δοστερόνης.είναι.χρήσιμη.επιπρόσθετη.θεραπεία..Η.χρήση.διουρητικών.
επιβάλλεται.μόνο.επί.παρουσίας.οιδήματος..
ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ
Οι.β-αποκλειστές,.οι.αναστολείς.ΜΕΑ.και.οι.ανταγωνιστές.υποδοχέων.της.
αγγειοτασίνης.είναι.φάρμακα.πρώτης.επιλογής.
ΣΤΗΘΑΓΧΗ
Οι.β-αποκλειστές.και.οι.ανταγωνιστές.ασβεστίου.μακράς.δράσης.είναι.
φάρμακα.πρώτης.επιλογής.
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ – ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ
Οι.αναστολείς.ΜΕΑ.και.οι.ανταγωνιστές.υποδοχέων.της.αγγειοτασίνης.
είναι.φάρμακα.πρώτης.επιλογής.
ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ
Τόσο.στη.διαβητική.όσο.και.στη.μη.διαβητική.νεφροπάθεια.οι.αναστολείς.
ΜΕΑ.και.οι.ανταγωνιστές.υποδοχέων.αγγειοτασίνης.καθυστερούν.την.
επιδείνωση.της.νεφρικής.λειτουργίας..Κατά.την.αρχική.χορήγηση.των.
φαρμάκων.αυτών.αύξηση.της.κρεατινίνης.του.ορού.(μέχρι.30%.της.βασικής.
τιμής).είναι.αναμενόμενη.και.δεν.αποτελεί.λόγο.διακοπής.της.θεραπείας..
Όταν.η.κρεατινίνη.του.ορού.είναι.>2,5-3.mg/dl.ή.η.κάθαρση.κρεατινίνης.
<35.ml/min,.τα.θειαζιδικά.διουρητικά.δεν.δρουν.και.αντί.γι’.αυτά.χορη-
γούνται.διουρητικά.της.αγκύλης.(φουροσεμίδη)..
ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Στην.οξεία.φάση.του.επεισοδίου.η.μείωση.της.πίεσης.μπορεί.να.επιδεινώσει.
τη.νευρολογική.συνδρομή..Αν.η.πίεση.παραμένει.σταθερά.>200/120.mmHg.
επιχειρείται.προσεκτική.και.σταδιακή.μείωση,.αλλά.όχι.<160/110.mmHg..
Μετά.την.οξεία.φάση.και.τη.σταθεροποίηση.του.αρρώστου,.συνήθως.
μετά.3-4.ημέρες,.η.προοδευτική.μείωση.της.πίεσης.σε.επίπεδα.<130/80.
mmHg.είναι.επωφελής..
ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΚΟΙΛΙΑΣ
Η.άριστη.ρύθμιση.της.πίεσης.έχει.την.κύρια.σημασία.για.την.υποστροφή.
της.υπερτροφίας..Οι.αναστολείς.ΜΕΑ.και.οι.ανταγωνιστές.υποδοχέων.
αγγειοτασίνης.είναι.τα.αποτελεσματικότερα.φάρμακα..
ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ
Σε.υπερτασικούς.με.επεισόδια.κολπικής.μαρμαρυγής.η.χορήγηση.αναστο-
λέων.ΜΕΑ.ή.ανταγωνιστών.των.υποδοχέων.της.αγγειοτασίνης.μειώνει.την.
πιθανότητα.υποτροπής..Τα.φάρμακα.αυτά.υπερέχουν.των.άλλων.αντιυ-
περτασικών.και.στην.πρωτογενή.πρόληψη.της.κολπικής.μαρμαρυγής..Σε.
εγκατεστημένη.κολπική.μαρμαρυγή,.οι.β-αποκλειστές.ή.οι.μη.διυδροπυ-
ριδινικοί.ανταγωνιστές.ασβεστίου.μπορεί.να.είναι.χρήσιμοι.στη.ρύθμιση.
της.καρδιακής.συχνότητας.
ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ
Τόσο.οι.οδηγίες.για.φαρμακοθεραπεία.όσο.και.η.πίεση-στόχος.δεν.διαφέ-
ρουν.στους.ηλικιωμένους..Συνιστάται.έναρξη.θεραπείας.με.μικρές.δόσεις.
και.προοδευτική.ενίσχυση.με.παρακολούθηση.της.πίεσης.και.σε.όρθια.
θέση.για.την.αποφυγή.ορθοστατικής.υπότασης..Στη.μεμονωμένη.συστο-
λική.υπέρταση.η.θεραπεία.με.βάση.θειαζιδικό.διουρητικό.ή.ανταγωνιστή.
ασβεστίου.(διυδροπυριδίνη).βελτιώνει.σημαντικά.την.πρόγνωση.
ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΙ
Στη.σχολική.ηλικία,.η.υπέρταση.είναι.συχνότερη.από.όσο.θεωρούσαν.
παλαιότερα,.ιδίως.στους.εφήβους.στους.οποίους.συνήθως.υποδηλώνει.
πρώιμη.εγκατάσταση.ιδιοπαθούς.υπέρτασης..Τις.τελευταίες.δεκαετίες.η.
συχνότητα.της.υπέρτασης.στα.παιδιά.και.τους.εφήβους.αυξάνεται,.κυ-
ρίως.λόγω.της.αυξανόμενης.παχυσαρκίας..Στα.παιδιά,.η.υπέρταση.είναι.
συνήθως.δευτεροπαθής.(κυρίως.νεφροπαρεγχυματική.ή.νεφραγγειακή.
υπέρταση.ή.ισθμική.στένωση.αορτής),.ενώ.μετά.την.πρώτη.δεκαετία.η.
ιδιοπαθής.υπέρταση.είναι.η.συχνότερη.αιτία..Ως.υπέρταση.θεωρείται.
αρτηριακή.πίεση.>95η.εκατοστιαία.θέση.για.την.αντίστοιχη.ηλικία,.το.
φύλο.και.το.ύψος..Όπως.και.στους.ενηλίκες,.η.διάγνωση.βασίζεται.σε.
επανειλημμένες.μετρήσεις.της.αρτηριακής.πίεσης.και.τη.χρήση.των.ήχων.I.
και.V.για.τη.συστολική.και.τη.διαστολική,.αντίστοιχα.(βλέπε.“Μέτρηση.της.
αρτηριακής.πίεσης.-.Διάγνωση”.σελ..8)..Τα.φαινόμενα.της.υπέρτασης.λευ-
κής.μπλούζας.και.της.συγκαλυμμένης.υπέρτασης.είναι.συχνά.και.στα.παι-
διά..Σε.επιβεβαιωμένη.υπέρταση.που.δεν.ρυθμίζεται.με.μη.φαρμακευτικά.
μέσα.γίνεται.προσεκτική.χορήγηση.φαρμάκων.όπως.στους.ενηλίκες,.αλλά.
συνήθως.σε.μικρότερες.δόσεις..Ο.έλεγχος.για.δευτεροπαθή.υπέρταση,.η.
απόφαση.για.θεραπεία.και.η.επιλογή.φαρμάκων.πρέπει.να.κατευθύνονται.
από.εξειδικευμένους.γιατρούς..
KΥΡΙΕΣ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ
Θειαζιδικά Διουρητικά
Ουρική.αρθρίτιδα.(όχι.απλή.υπερουριχαιμία),.ιστορικό.βαριάς.υπονατρι-
αιμίας.
β-Αποκλειστές
Άσθμα,.χρόνια.αποφρακτική.πνευμονοπάθεια,.κολποκοιλιακός.αποκλει-
σμός.2ου.ή.3ου.βαθμού,.μεταβολικό.σύνδρομο.και.αυξημένος.κίνδυνος.
εμφάνισης.διαβήτη.(σχετικές.αντενδείξεις).
Μη Διυδροπυριδινικοί Ανταγωνιστές Ασβεστίου
(βεραπαμίλη, διλτιαζέμη)
Κολποκοιλιακός.αποκλεισμός.2ου.ή.3ου.βαθμού,.καρδιακή.ανεπάρκεια.
Αναστολείς ΜΕΑ και Ανταγωνιστές Υποδοχέων Αγγειοτασίνης
Εγκυμοσύνη.(αποφυγή.και.σε.γυναίκες.με.ενδεχόμενη.εγκυμοσύνη),.αμ-
φοτερόπλευρη.στένωση.νεφρικών.αρτηριών,.υπερκαλιαιμία,.ιστορικό.αγ-
γειοοιδήματος.(αναστολείς.ΜΕΑ).
ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
Διπλοί συνδυασμοί αντιυπερτασικών φαρμάκων
Θειαζιδικό.διουρητικό.με.αναστολέα.ΜΕΑ.ή.ανταγωνιστή.των.υποδοχέων.
της.αγγειοτασίνης
Ανταγωνιστής.ασβεστίου.με.αναστολέα.ΜΕΑ.ή.ανταγωνιστή.των.υποδο-
χέων.της.αγγειοτασίνης
Ανταγωνιστής.ασβεστίου.της.ομάδας.των.διυδροπυριδινών.με.β-απο-
κλειστή
Ανταγωνιστής.ασβεστίου.με.θειαζιδικό.διουρητικό
Άλλοι.διπλοί.συνδυασμοί.μπορεί.να.χρησιμοποιηθούν.αλλά.είναι.λιγότερο.
αποτελεσματικοί..
Ο.συνδυασμός.μη.διυδροπυριδινικού.ανταγωνιστή.ασβεστίου.με.β-απο-
κλειστή.πρέπει.να.αποφεύγεται.λόγω.του.κινδύνου.κολποκοιλιακού.απο-
κλεισμού..Ο.συνδυασμός.αναστολέα.ΜΕΑ.με.καλιοσυντηρητικό.διουρη-
τικό.πρέπει.επίσης.να.αποφεύγεται.λόγω.του.κινδύνου.υπερκαλιαιμίας,.
εκτός.περιπτώσεων.με.υποκαλιαιμία.υπό.αναστολέα.ΜΕΑ.και.θειαζιδικό.
διουρητικό..Τέλος,.συνδυασμός.θειαζιδικού.διουρητικού.με.β-αποκλειστή.
πρέπει.όσον.είναι.δυνατόν.να.αποφεύγεται.επειδή.αυξάνει.τον.κίνδυνο.
εμφάνισης.διαβήτη.
Η.χρησιμοποίηση.σταθερών.συνδυασμών.δύο.φαρμάκων.σε.ένα.δισκίο.
απλοποιεί.το.δοσολογικό.σχήμα.και.βελτιώνει.τη.μακροχρόνια.συνεργα-
σιμότητα.
Στους.τριπλούς.συνδυασμούς.συνήθως.πρέπει.να.περιλαμβάνεται.διου-
ρητικό,.εκτός.εάν.υπάρχει.αντένδειξη.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Για.να.είναι.αποτελεσματική.η.μακροχρόνια.αντιυπερτασική.θεραπεία.πρέ-
πει.να.ακολουθούνται.οι.πιο.κάτω.κανόνες,.για.τους.οποίους.οι.ασθενείς.
πρέπει.να.ενημερώνονται.από.το.θεράποντα.γιατρό..
Με.την.έναρξη.της.θεραπείας.ο.γιατρός.πρέπει.να.καθορίσει.την.πίε-
ση-στόχο.που.πρέπει.να.επιτευχθεί.με.τη.θεραπεία.(βλέπε.“Στόχοι.της.
θεραπείας”,.σελ..18).
Για.να.επιτευχθεί.άριστη.ρύθμιση.της.πίεσης.συνήθως.χρειάζεται.συνδυ-
ασμός.2-3.φαρμάκων..
Κατά.κανόνα,.η.έναρξη.θεραπείας.γίνεται.με.ένα.φάρμακο.σε.μικρή.δόση..
Έναρξη.θεραπείας.με.συνδυασμό.δύο.φαρμάκων.μπορεί.να.γίνει.όταν.η.
πίεση.είναι.>160/100.mmHg.(σε.τουλάχιστον.2.επισκέψεις.με.τουλάχιστον.
2.μετρήσεις.ανά.επίσκεψη)..Σε.ασθενείς.με.μεγάλο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο.
(βλέπε.πίνακα.4,.σελ..11),.στους.οποίους.η.πίεση-στόχος.είναι.<130/80.
mmHg,.έναρξη.θεραπείας.με.συνδυασμό.μπορεί.να.γίνει.όταν.η.πίεση.
είναι.>150/90.mmHg.
Η.αποτελεσματικότητα.κάθε.παρέμβασης.αξιολογείται.συνήθως.μετά.από.
ένα.μήνα.σταθερής.θεραπείας..Αν.η.ανταπόκριση.της.πίεσης.είναι.μικρή.
ή.παρατηρούνται.ανεπιθύμητες.ενέργειες.προτείνεται.αντικατάσταση.με.
φάρμακο.άλλης.κατηγορίας..Στις.περισσότερες.περιπτώσεις.υπάρχει.καλή.
ανταπόκριση.αλλά.η.πίεση.παραμένει.πάνω.από.το.στόχο,.οπότε.προτεί-
νεται.προσθήκη.άλλων.φαρμάκων.μέχρι.να.επιτευχθεί.ο.θεραπευτικός.
στόχος.
Προτιμούνται.φάρμακα.μακράς.διάρκειας.δράσης.ώστε.η.χορήγησή.τους.
να.γίνεται.μόνο.μία.φορά.την.ημέρα.(πίνακeς.7-8,.σελ..34-37).
Τα.φάρμακα.χορηγούνται.α).καθημερινά.και.κατά.κανόνα.β).το.πρωί.και.
γ).διά.βίου..
ΔΥΣΚΟΛΗ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ
Ανθεκτική.υπέρταση.ορίζεται.η.υπέρταση.όταν.δεν.επιτυγχάνεται.ρύθμιση.
παρά.την.ταυτόχρονη.χορήγηση.πλήρους.δοσολογίας.τριών.διαφορετικών.
κατηγοριών.φαρμάκων.εκ.των.οποίων.η.μία.είναι.διουρητικά..
Υπερτασικά.άτομα.με.δυσκολία.στη.ρύθμιση.πρέπει.να.παραπέμπονται.
σε.ειδικά.ιατρεία.
Αίτια αποτυχίας της θεραπείας κατά σειρά συχνότητας
Μειωμένη.συνεργασιμότητα.(μη.τακτική.ή.περιστασιακή.λήψη.φαρμά-
κων)
Υγιεινοδιαιτητικές.παρεκτροπές.(αύξηση.σωματικού.βάρους,.κατάχρηση.
αλκοόλ,.δίαιτα.πλούσια.σε.αλάτι)
Ανεπαρκείς.δόσεις.φαρμάκων
Ακατάλληλη.χρήση.διουρητικών.(π.χ..θειαζίδες.μέρα.παρά.μέρα.ή.σε.
ασθενείς.με.κρεατινίνη.>3.mg/dl)
Συγχορήγηση.φαρμάκων.που.αυξάνουν.την.αρτηριακή.πίεση.(μη.στερο-
ειδή.αντιφλεγμονώδη,.συμπαθητικομιμητικά,.κορτικοειδή,.κ.ά.)
Σύνδρομο.άπνοιας.ύπνου.και.άλλα.σπανιότερα.αίτια.δευτεροπαθούς.
υπέρτασης
ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗ
Οι.περιπτώσεις,.στις.οποίες.χρειάζεται.επείγουσα.παρέμβαση.για.τη.μεί-
ωση.της.αρτηριακής.πίεσης.είναι.σπάνιες..Πρόκειται.για.περιπτώσεις.
μεγάλης.αύξησης.της.αρτηριακής.πίεσης.σε.συνδυασμό.με.οξεία.βλάβη.
οργάνου-στόχου.που.επιβάλλουν.άμεση.εισαγωγή.σε.νοσοκομείο.και.επεί-
γουσα.χορήγηση.φαρμάκων.(βλέπε.πίνακα.6)..
Στις.συνήθεις.περιπτώσεις.ανόδου.της.αρτηριακής.πίεσης.που.δεν.συνδυ-
άζεται.με.οξεία.βλάβη.οργάνου-στόχου.(“αιχμές”.υπέρτασης),.η.επείγουσα.
παρέμβαση.για.τη.μείωση.της.πίεσης.δεν.έχει.κανένα.όφελος..Αντίθετα,.
είναι.δυνητικά.επικίνδυνη,.κυρίως.σε.ηλικιωμένους.και.σε.άτομα.με.αγγει-
ακά.νοσήματα,.επειδή.η.μεγάλη.και.απότομη.μείωση.της.πίεσης.μπορεί.να.
προκαλέσει.ισχαιμικό.εγκεφαλικό.ή.καρδιακό.επεισόδιο.λόγω.απότομης.
ελάττωσης.της.αιμάτωσης.των.αντίστοιχων.οργάνων..Με.την.έννοια.αυτή,.
ο.όρος.“υπερτασική.κρίση”.πρέπει.να.καταργηθεί.γιατί.παραπέμπει.στην.
αναγκαιότητα.άμεσης.παρέμβασης.που,.εκτός.από.τις.λίγες.περιπτώσεις.
που.προαναφέρθηκαν,.δεν.υφίσταται..
Η.δημοφιλής.πρακτική.της.υπογλώσσιας.χορήγησης.δισκίων.νιφεδιπίνης,.
νιτρωδών.ή.καπτοπρίλης.σε.άτομα.με.“αιχμές”.υπέρτασης.πρέπει.άμε-
σα.να.καταργηθεί.και.να.αντικατασταθεί.από.την.ψύχραιμη.προσπάθεια.
μακροχρόνιας.ρύθμισης.της.αρτηριακής.πίεσης..Η.υπογλώσσια.χορήγη-
ση.φαρμάκων.δεν.έχει.απολύτως.καμιά.ένδειξη.στην.αντιμετώπιση.της.
υπέρτασης.
Πίνακας 6..Ενδείξεις.επείγουσας.αντιμετώπισης.της.υπέρτασης
Έμφραγμα.μυοκαρδίου
Πνευμονικό.οίδημα
Αγγειακό.εγκεφαλικό.επεισόδιο.(βλέπε.σελ..22)
Ρήξη.διαχωριστικού.ανευρύσματος.αορτής
Κρανιοεγκεφαλική.κάκωση
Εκλαμψία
Κακοήθης.υπέρταση
Υπερτασική.εγκεφαλοπάθεια
ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΜΟΤΗΤΑ
Στόχοι της μακροχρόνιας παρακολούθησης
Επιβεβαίωση.της.διατήρησης.καλής.ρύθμισης.της.πίεσης
Έλεγχος.για.εμφάνιση.απώτερων.ανεπιθύμητων.ενεργειών.της.θερα-
πείας
Έλεγχος.για.εμφάνιση.βλάβης.οργάνων-στόχων
Έλεγχος.άλλων.παραγόντων.καρδιαγγειακού.κινδύνου
Η.παρακολούθηση.ατόμων.με.ρυθμισμένη.υπέρταση.συνήθως.γίνεται.
κάθε.3-6.μήνες..Σε.άτομα.με.μεγάλο.καρδιαγγειακό.κίνδυνο.(πολλαπλούς.
παράγοντες.κινδύνου,.βλάβη.οργάνων-στόχων.ή.καρδιαγγειακή.νόσο).η.
παρακολούθηση.γίνεται.κάθε.2.ή.4.μήνες..
Κατά.κανόνα,.η.αντιυπερτασική.φαρμακοθεραπεία.χορηγείται.διά.βίου..Η.
διακοπή.της.συνήθως.ακολουθείται.από.επανεμφάνιση.της.υπέρτασης,.
συχνά.μετά.την.παρέλευση.μηνών..Μείωση.του.αριθμού.ή.της.δόσης.των.
φαρμάκων.μπορεί.να.επιχειρηθεί.σε.λίγες.περιπτώσεις,.όταν.έχει.επιτευ-
χθεί.πολύ.καλή.ρύθμιση.της.αρτηριακής.πίεσης.(τουλάχιστον.10.mmHg.
κάτω.από.την.πίεση-στόχο).σε.τουλάχιστον.2-3.επισκέψεις.σε.διάστημα.
τουλάχιστον.1.έτους.
Η.συνεργασιμότητα.των.υπερτασικών.ατόμων.είναι.αναγκαία.για.την.
επίτευξη.των.μακροπρόθεσμων.στόχων.της.θεραπείας..Η.μειωμένη.συ-
νεργασιμότητα.είναι.συχνότερη.αιτία.διακοπής.της.θεραπείας.και.της.
παρακολούθησης.από.ότι.οι.ανεπιθύμητες.ενέργειες.των.φαρμάκων..Στις.
πρώτες.επισκέψεις.ο.γιατρός.πρέπει.να.διαθέσει.αρκετό.χρόνο.για.να.
εξηγήσει.στο.υπερτασικό.άτομο.τον.κίνδυνο.που.διατρέχει.και.τα.οφέλη,.
τους.στόχους.και.τους.κανόνες.της.μακροχρόνιας.παρακολούθησης.και.
θεραπείας.
Η.εκπαίδευση του υπερτασικού ατόμου αποσκοπεί: α) στην αποδοχή της
ανάγκης.διά.βίου.θεραπείας.και.της.έλλειψης.ριζικής.θεραπείας,.β).στην.
αντίληψη.της.υπέρτασης.ως.έναν.από.τους.παράγοντες.καρδιαγγειακού.
κινδύνου.και.όχι.ως.άμεση.απειλή,.γ).στην.ανάγκη.συνέχισης.της.θεραπείας.
και.μετά.την.επίτευξη.της.μείωσης.της.πίεσης,.δ).στην.απομάκρυνση.του.
φόβου.των.φαρμάκων.και.την.καταπολέμηση.των.μύθων.σχετικά.με.τον.
κίνδυνο.από.τη.μακροχρόνια.χρήση.τους.και.ε).στην.απόρριψη.ατεκμη-
ρίωτων.δοξασιών.
Μέτρα που βελτιώνουν τη μακροχρόνια συνεργασιμότητα
Καλή.ενημέρωση.του.ασθενή.με.προφορικές.οδηγίες.και.έντυπο.εκ-
παιδευτικό.υλικό.(βλέπε.www.hypertension.gr.«Πληροφορίες.για.το.
κοινό»)
Συμμετοχή.μελών.της.οικογένειας.στην.ενημέρωση.και.τους.στόχους.
της.θεραπείας
Απλούστευση.της.θεραπείας.μειώνοντας.τον.αριθμό.των.δόσεων
Τακτική.αναζήτηση.και.έγκαιρη.διαπίστωση.ανεπιθύμητων.ενεργειών.
θεραπείας
Παρακολούθηση.της.πίεσης.από.τους.ασθενείς.στο.σπίτι
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι.οδηγίες.αυτές.αναμένεται.να.βοηθήσουν.τους.γιατρούς.στην.αξιο-
ποίηση.των.νέων.δεδομένων.από.μεγάλες.κλινικές.μελέτες.στην.καθη-
μερινή.πράξη
Ο.απώτερος.στόχος.των.οδηγιών.θα.επιτευχθεί.μόνο.όταν.οι.γιατροί.
υιοθετήσουν.τις.σύγχρονες.βασικές.αρχές.αντιμετώπισης.της.υπέρτα-
σης.και.αλλάξουν.λανθασμένες.τακτικές.που.ενδεχομένως.εφάρμοζαν.
μέχρι.τώρα
Επισημαίνεται.ότι.οι.κατευθυντήριες.οδηγίες.δεν.πρέπει.να.θεωρούνται.
αυστηρά.πρωτόκολλα,.τα.οποία.οι.γιατροί.είναι.υποχρεωμένοι.να.ακο-
λουθήσουν..Η.κρίση.του.γιατρού.παραμένει.κορυφαίος.παράγοντας.
για.την.εξατομικευμένη.(για.κάθε.άρρωστο.ξεχωριστά).εφαρμογή.των.
οδηγιών.στην.πράξη
πηγήhttp://www.e-cardio.gr/
