Αν ζούσε σήμερα θα ήταν 53 ετών. Εκπρόσωπος της πρωτοπορίας στην Νέα Υόρκη τη δεκαετία του 80 , ο αφρικανό-αμερικάνος καλλιτέχνης από την Αιτή, άφησε πίσω του ένα μύθο και ένα πλούσιο εικαστικό έργο που δεν έπαψε ποτέ να προσελκύει το ενδιαφέρον των γνωστότερων φουάρ τέχνης και συλλεκτών.
Γνωστός για το έργο του παρά την σύντομη πορεία του , ο Jean-Michel Basquiat ανέντακτος και παρορμητικός, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους και αξιόλογους καλλιτέχνες της σύγχρονης τέχνης.
Τα μηνύματά του αυθόρμητα, άλλοτε με αφοπλιστική αθωότητα και άλλοτε με τρομακτική σοβαρότητα. Η έμπνευση του προερχόταν από τις εικόνες του δρόμου : παιδιά, αμάξια, σκηνές φτώχιας και δυστυχίας. Ιδιαίτερα ταλαντούχος ασχολήθηκε με τη ζωγραφική ,το κολλάζ αλλά ξεχώρισε για τα γκράφιτί. Με όπλο του μια οπτική γλώσσα περνάει μέσα από τα έργα του μηνύματα με πολιτικές, φυλετικές και οικονομικές αναφορές.
Μεγάλωσε στις γειτονιές της Αμερικής. Εκεί έκανε τα πρώτα του σχέδια’ σκηνές από βιβλία, κόμικς και ταινίες όπως αυτές του Hitchcock. Στο σχολείο γνώρισε τον Al Diaz μαζί με τον οποίο ξεκίνησαν με ένα σπρέι να αλλάζουν τους τοίχους του Μανχάταν οριστικά. Εκεί πήραν χρώμα και σχήμα τα όνειρα και οι ιδέες ενός ανθρώπου που ένιωθε βαθιά ακατανόητος από τους γύρω του. Ιδέες για μια πιο ανθρώπινη, δίκαιη και ισάξια κοινωνία. Για ένα αύριο που δεν θα διακρίνει τους ανθρώπους χρωματικά και φυλετικά. Η παραστατικότητα των συνθέσεων του, η φρενίτιδα των χρωμάτων , οι καρικατούρες, τα σχόλια εντυπωσιάζουν όποιο βρεθεί μπροστά στα έργα του. Βίαιες σκηνές της καθημερινότητας, βασιλιάδες του δρόμου, ιστορικές φιγούρες, μουσικοί, αθλητές, σύγχρονοι ήρωες , εικόνες που εκφράζουν έντονα τον θυμό, την απόγνωση, τον σαρκασμό αλλά και τον ενθουσιασμό και τους προβληματισμούς του καλλιτέχνη που αναζητεί την απελευθέρωση από τους καταναγκασμούς του ‘’πρέπει’’ μιας ήδη μαζικοποιημένης καπιταλιστικής κοινωνίας.
Ως εκφραστής μιας βίαιης και αναρχικής κουλτούρας ο Basquiat καταγγέλει το star system και την κυριαρχία της τηλεόρασης. Δεν διστάζει να καταγγείλει ακόμα και το σύστημα που ανέδειξε τον ίδιο.
Το 1881, ο Baquiat δεν είναι παρά ένας άγνωστος νέος που κάνει γκράφιτι στους τοίχους των δρόμων. Γρήγορα ωστόσο, όταν ο Andy Warhol τον ανακαλύπτει γίνεται ένας από τους πιο περιζήτητους σύγχρονους καλλιτέχνες. Οι εκθέσεις του είναι πλέον το πιο πολυσυζητημένο και αναμενόμενο καλλιτεχνικό γεγονός, οι γκαλερί ανοίγουν τις πόρτες τους με ενθουσιασμό ενώ οι συλλέκτες είναι διαθέσιμοι να δώσουν όσο μεγάλα ποσά χρειαστεί για να αποκτήσουν τους πίνακές του.
Το 1881, ο Baquiat δεν είναι παρά ένας άγνωστος νέος που κάνει γκράφιτι στους τοίχους των δρόμων. Γρήγορα ωστόσο, όταν ο Andy Warhol τον ανακαλύπτει γίνεται ένας από τους πιο περιζήτητους σύγχρονους καλλιτέχνες. Οι εκθέσεις του είναι πλέον το πιο πολυσυζητημένο και αναμενόμενο καλλιτεχνικό γεγονός, οι γκαλερί ανοίγουν τις πόρτες τους με ενθουσιασμό ενώ οι συλλέκτες είναι διαθέσιμοι να δώσουν όσο μεγάλα ποσά χρειαστεί για να αποκτήσουν τους πίνακές του.
Όσο δυνατός καλλιτέχνης ήταν τόσο αδύναμος αποδείχτηκε στη μάχη του με τη ζωή’ μια μάχη που έμελλε να χάσει στα 27 του χρόνια από υπερβολική δόση ναρκωτικών. Ο Basquiat μεγάλωσε και έζησε σε έναν κόσμο ανισότητας και αδικίας, υπέφερε για τις φυλετικές διακρίσεις, για την κυριαρχία του χρήματος και τη σημασία που οι γύρω του έδιναν σε αυτό. Όλα όσα ένιωθε σαν άνθρωπος, η κραυγή της απελπισίας και της βίωσης του παραλόγου της πραγματικότητας καθώς και η κριτική ματιά του στον κόσμο εκφράζονται στο έργο που άφησε πίσω του.
Τα χρόνια περνάνε αλλά καλλιτέχνες με την εξευγενισμένη ψυχή και την αλτρουιστική προσωπικότητα του Basquiat δεν περνούν στη λήθη. Η κινηματογραφική παρουσίαση της ζωής του κέρδισε το ενδιαφέρον των σινεφίλ καθώς και αρκετά βραβεία.
Σήμερα τα έργα του είναι από τα πιο δημοφιλή στην αγορά τέχνης. Οι πίνακες του πωλούνται σε αστρονομικά χρηματικά ποσά ενώ πρόσφατα πουλήθηκαν δύο στο Frienze art fair 2013 του Λονδίνου.
Μαρία Ξυπολοπούλου
